Chrześcijanie ormiańscy w Krakowie: święte tradycje i miejsca sakralne

Chrześcijaństwo ormiańskie ma starożytną metrykę. Armenia była pierwszym państwem, które je przyjęło jako religię państwową na początku IV wieku. Kościół ormiański stworzył fundamenty narodowej kultury oraz tożsamości i pełnił tę funkcję poprzez wieki, zwłaszcza w czasach, gdy Armenia utraciła status suwerennego państwa. W wyniku splotu debat teologicznych i polityki Kościół ten wyodrębnił się względem prawosławia i katolicyzmu. Jednak w wyniku zabiegów unijnych od wieku XIV obok Kościoła narodowego (dzisiejsza nazwa: Apostolski Kościół Ormiański) istnieje Kościół katolicki obrządku ormiańskiego. Pierwszy hierarcha ormiański, który pojawił się w dziejach Krakowa (1354), arcybiskup Zachariasz z Artazu w Wielkiej Armenii, był katolikiem. Od tego czasu Ormianie obu denominacji chrześcijańskich mieszkali i działali w Krakowie, nawet zajmowali tu wybitne stanowiska (np. Łazarz i Jakub Derjakubowiczowie w wieku XVIII byli burmistrzami miasta). Pierwsza parafia ormiańska powstała dopiero po drugiej wojnie światowej wraz z napływem Ormian polskich ekspatriowanych z dawnych Kresów Południowo-Wschodnich. Dziś działają oba Kościoły – apostolski i katolicki, w krakowskich świątyniach gościnnie celebrowane są święta liturgiczne, a na ich fundamencie także ludowe, takie jak Wardawar, połączony z obchodami święta Przemienienia Pańskiego. Od 2004 roku obecność sacrum ormiańskiego w naszym mieście symbolizuje zgodnie ze starożytną tradycją wotywny krzyż kamienny – chaczkar, wzniesiony przy kościele św. Mikołaja.

Osoba prowadząca: prof. dr hab. Krzysztof Stopka

Krzysztof Stopka
Profesor doktor habilitowany, historyk, wykładowca Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, przewodniczący Rady Fundacji wspierania Studiów Armenistycznych im. Mesropa Masztoca w Krakowie i Rady Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie, redaktor czasopisma „Lehahayer”, autor prac poświęconych chrześcijaństwu ormiańskiemu (m. in. Armenia christiana; unionistyczna polityka Konstantynopola i Rzymu a tożsamość chrześcijaństwa ormiańskiego, 2002), oraz dziejom Ormian polskich (m. in. Ormiańska Polska.2018).