Biblioteka i archiwum

Pod względem liczby tytułów biblioteka muzealna posiada największy – po Bibliotece Jagiellońskiej – księgozbiór cracovianów. Szczególnie bogato reprezentowane są publikacje z zakresu historii, historii sztuki, teatru, historii Żydów i kultury. W grupie książek możemy wyodrębnić cenny, liczący 130 pozycji dział przewodników po Krakowie i jego okolicach, z których najstarszy to Stołecznego Miasta Krakowa Kościoły i kleynoty Piotra H. Pruszcza, wydany w 1745 roku. W zbiorze dominują XIX-wieczne przewodniki autorstwa Ambrożego Grabowskiego, Józefa Mączyńskiego, Józefa Czecha, Walerego Radzikowskiego oraz Karola Estreichera.
Bogaty jest też zbiór kalendarzy i almanachów, wśród nich Kalendarz Wolnego Miasta Krakowa Józefa Czecha, wychodzący regularnie od 1832 do 1917 roku, a także Kalendarz „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” z lat 1928–1939. Biblioteka gromadzi także serie wydawnicze: Bibliotekę Krakowską, Rocznik Krakowski i Cracoviana, prasę krakowską, począwszy od najstarszego numeru „Gazety Krakowskiej” z 1799 roku, poprzez tytuły prasowe XIX i XX-wieczne: „Czas”, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, „Światowid”, „As”, a także czasopisma bieżące. Do zbiorów Biblioteki należą też unikatowe księgi adresowe Krakowa i Galicji.

Kraków był kolebką drukarstwa w Polsce, a w XVI w. także najważniejszym ośrodkiem typograficznym w kraju. Biblioteka  posiada bogaty zbiór starodruków z okresu od XV do XVIII w. Z ogólnej liczby 143 woluminów znajdujących się w naszych zbiorach, 55 to cracoviana. Reprezentują one 21 krakowskich oficyn drukarskich, wśród nich oficynę Jana Hallera, z której posiadamy najstarszy starodruk autorstwa Eutropiusa Flaviusa: Eutropij dece libri historiaru ita candide, wydany w 1510 r. Mamy również starodruki pochodzące z innych najstarszych drukarni krakowskich, takich jak: Floriana Unglera, Łazarza Andrysowicza i Stanisława Szarfenbergera.

Najstarszymi dokumentami spośród archiwaliów są pamiątki dotyczące Bractwa Kurkowego: dyplomy królewskie wydane przez Zygmunta III i Władysława IV oraz Księga Królewska z XVII w. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa posiada również archiwa znanych rodzin krakowskich np.: Hallerów, Ciechanowskich, Płonczyńskich, Fischerów, Soczyńskich, Schugtów, Wojciechowskich i innych.
Dokumenty związane z rzemiosłem krakowskim oraz liczne pamiątki miejskie, w tym dyplomy honorowego obywatelstwa miasta Krakowa, dokumenty z gałki Wieży Mariackiej, akta odbudowy Pomnika Grunwaldzkiego.
Są też archiwa instytucji krakowskich, takich jak: Teatr Miejski, Bractwo Kurkowe, Stowarzyszenie Posługaczy Publicznych, Drukarnia Władysława Anczyca, Fabryka Zieleniewskiego. Sporą grupę stanowią teatralia z przełomu XIX i XX w. oraz dokumenty osób związanych z teatrem krakowskim, a wśród nich: archiwum Teofila Trzcińskiego, archiwum Iwona Galla, listy Stanisława Wyspiańskiego do rodziny Stankiewiczów i Adama Chmiela, rękopisy Stanisława I. Witkiewicza, pamiątki po Konstantym Krumłowskim, Tadeuszu Boyu-Żeleńskim oraz aktorach krakowskich. Liczny zbiór stanowią judaika. Wśród dokumentów dotyczących I i II wojny światowej zgromadzono zbiór relacji naocznych świadków wydarzeń.

To ważny i cenny dział biblioteki muzealnej. Został zapoczątkowany przez kolekcję Józefa Friedleina którą stanowi 81 bardzo rzadkich planów Krakowa i jego okolic. Obecnie zbiór liczy ponad 300 numerów inwentarzowych. Zbiór kartograficzny cechuje różnorodność technik wykonania. Są tu plany rękopiśmienne, drukowane, miedzioryty, drzeworyty, litografie oraz fotografie. Najstarszy zachowany plan to miedzioryt autorstwa Eryka Jönson Dahlberga ukazujący oblężenie miasta Krakowa przez wojska szwedzkie z 1655 roku.

Druki reklamowe, foldery, programy, afisze, plakaty, obwieszczenia, odezwy, naklejki okolicznościowe, ulotki, zaproszenia, życzenia, wizytówki, kalendarze, nekrologi znanych Krakowian - stanowią w zbiorach Biblioteki dosyć spory wyodrębniony dział. Szczególnie ciekawym jest zgromadzony zbiór druków firmowych krakowskich instytucji usługowo- handlowych. Licznie zgromadzone są afisze, plakaty i programy teatrów, kin, opery i filharmonii. Zachowane są druki z okresu okupacji takie jak: afisze śmierci, zarządzenia władz okupacyjnych, afisze propagandowe wydawane przez organizacje podziemne ulotki, prasa tak oficjalna, jak i podziemna oraz dokumenty życia codziennego w okupowanym Krakowie np.: kartki żywnościowe. Z okresu po 1945 roku posiadamy plakaty propagandowe wydawane z okazji rocznic, jubileuszy, świąt państwowych i wyborów do władz.